Giới thiệu và gánh nặng bệnh tật
Huyết khối liên quan đến ung thư, bao gồm cả huyết khối tĩnh mạch (VTE) và huyết khối động mạch (ATE), là một nguồn đáng kể của bệnh tật và tử vong trong số bệnh nhân ung thư. Mặc dù đã nhận thức được các tác dụng phụ tim mạch là một thách thức ngày càng tăng trong sự sống còn của bệnh nhân ung thư, vẫn còn một khoảng cách quan trọng trong việc báo cáo nhất quán và chính xác các sự kiện này trong các thử nghiệm lâm sàng ung thư. Độc tính mạch máu, bao gồm huyết khối tĩnh mạch sâu (DVT), huyết khối phổi (PE), hội chứng mạch vành cấp tính và đột quỵ thiếu máu não, ảnh hưởng sâu sắc đến sự liên tục của điều trị, chất lượng cuộc sống, sử dụng tài nguyên y tế và sự sống còn. Dữ liệu từ các sổ đăng ký dân số cho thấy một xu hướng đáng báo động: tỷ lệ tử vong không liên quan đến ung thư, thường được quy cho huyết khối và nhiễm trùng, nay đã vượt quá tỷ lệ tử vong liên quan đến ung thư, đặc biệt là ở bệnh nhân trẻ tuổi. Các chiến lược phòng ngừa sơ cấp hiệu quả có sẵn; tuy nhiên, việc triển khai chúng phụ thuộc vào việc định lượng chính xác rủi ro huyết khối dựa trên bằng chứng lâm sàng mạnh mẽ.
Thiết kế nghiên cứu và thách thức trong việc báo cáo
Các thử nghiệm lâm sàng ung thư chủ yếu tập trung vào hiệu quả điều trị, thường coi việc báo cáo các tác dụng phụ, đặc biệt là các sự kiện huyết khối (TEEs), là thứ yếu với việc thiếu tiêu chuẩn hóa. Phân tích các thử nghiệm đối chứng ngẫu nhiên (RCTs) trên nhiều loại ung thư cho thấy việc báo cáo thiếu và báo cáo sai của VTE và ATE. Sự khác biệt này xuất phát từ nhiều yếu tố: các tiêu chí báo cáo khác nhau, phân loại kém sử dụng Tiêu chuẩn chung về thuật ngữ cho các tác dụng phụ (CTCAE), và sự đánh giá chủ quan các sự kiện liên quan đến điều trị chống ung thư so với bệnh lý nền hoặc rủi ro huyết khối cơ bản.
Ngoài ra, nhiều thử nghiệm không báo cáo cụ thể các kết quả tổng hợp VTE/ATE hoặc không bao gồm các sự kiện không triệu chứng lâm sàng quan trọng như PE tình cờ, DVT chi dưới xa, hoặc huyết khối liên quan đến ống thông. Việc kết thúc sớm thử nghiệm, thời gian theo dõi không đủ, và lo ngại đạo đức về việc ngừng điều trị khi phát hiện sự kiện làm phức tạp thêm việc thu thập sự kiện chính xác. Hơn nữa, hạn chế sở hữu trí tuệ về dữ liệu thử nghiệm hạn chế việc xác minh bên ngoài và phân tích tổng hợp toàn diện.
Bằng chứng quan trọng: Chứng cứ về việc báo cáo thiếu và ý nghĩa lâm sàng
Có bằng chứng đáng kể cho thấy việc đánh giá thấp các sự kiện huyết khối trong các thử nghiệm điều trị ung thư. Ví dụ, trong một thử nghiệm ung thư đại trực tràng tiến triển, tỷ lệ mắc VTE được báo cáo trung tâm chỉ là 1%, trong khi xem xét kỹ lưỡng hồ sơ bệnh án cho thấy tỷ lệ mắc thực tế vượt quá 10%. Mô hình tương tự xuất hiện khi so sánh các thử nghiệm chủ yếu được thiết kế để đánh giá biện pháp dự phòng chống đông máu với những thử nghiệm đánh giá hiệu quả điều trị chống ung thư, với tỷ lệ mắc VTE cao hơn đáng kể trong các thử nghiệm đầu tiên, phù hợp với dữ liệu thực tế.
Quan trọng, phân tích rủi ro cạnh tranh—một phương pháp thống kê tính toán cái chết như một sự kiện cạnh tranh—thường vắng mặt trong các nghiên cứu về ung thư, dẫn đến tỷ lệ mắc VTE được báo cáo thấp hơn thực tế. Hơn nữa, bối cảnh thử nghiệm thường bao gồm các dòng điều trị ung thư sau này, phản ánh một nhóm bệnh nhân có rủi ro huyết khối tích lũy thấp hơn so với giai đoạn bệnh sớm hơn, nơi các liệu pháp này có thể được áp dụng sau này.
Các yếu tố bệnh lý và điều trị đóng góp khác nhau vào rủi ro huyết khối. Huyết khối liên quan đến ống thông tĩnh mạch trung tâm và VTE không triệu chứng mang tầm quan trọng tiên lượng đáng kể và thường bị bỏ qua. Rủi ro huyết khối liên quan đến ống thông là đáng kể, đòi hỏi các chiến lược chống đông máu theo hướng dẫn. Các sự kiện huyết khối tình cờ và xa có tỷ lệ tái phát và rủi ro tử vong ngang hàng với các sự kiện có triệu chứng, nhấn mạnh sự cần thiết phải bao gồm chúng chính xác trong báo cáo thử nghiệm. Ngoài ra, huyết khối tĩnh mạch nông ở bệnh nhân ung thư mang rủi ro huyết khối tương đương với những người không mắc bệnh ung thư có VTE.
Việc đánh giá thấp ATE, một hiện tượng song song nhưng ít được nghiên cứu, xuất phát từ việc tuyển chọn bệnh nhân có chọn lọc loại trừ những người có các sự kiện tim mạch gần đây, việc xác định sự kiện hạn chế, và đặc hiệu theo loại ung thư. Đáng chú ý, việc sử dụng các chất ức chế điểm kiểm tra miễn dịch (ICIs) minh họa khoảng cách này: các RCTs tiêu biểu báo cáo tỷ lệ mắc sự kiện huyết khối thấp, trong khi các nghiên cứu thực tế cho thấy tỷ lệ mắc VTE và ATE cao hơn đáng kể, một số cho thấy sự tăng rủi ro theo thời gian bị chậm, mà các RCTs có thời gian theo dõi ngắn không thể nắm bắt được.
Bình luận chuyên gia
Bản đồ hiện tại về việc báo cáo các sự kiện huyết khối trong các thử nghiệm ung thư đòi hỏi cải cách cấp bách. Các bên liên quan phải công nhận tác động đa chiều của độc tính mạch máu đối với kết quả của bệnh nhân và tính hợp lệ của thử nghiệm. Hiệp hội Quốc tế về Huyết khối và Bất thường chảy máu (ISTH) đã ủng hộ việc cải thiện, tiêu chuẩn hóa các tiêu chí báo cáo phân biệt các loại sự kiện và kết hợp điều chỉnh rủi ro cạnh tranh. Bổ sung cho điều này, hướng dẫn CONSORT Harms đã tích hợp các khuyến nghị toàn diện về việc báo cáo các tác dụng phụ minh bạch, nhấn mạnh việc trình bày không thiên vị, tổng hợp các TEEs.
Mở rộng tiêu chí lựa chọn để bao gồm các bệnh nhân có tình trạng y tế phức tạp, nâng cao đào tạo cho các nhà nghiên cứu về nhận biết TEE, và kéo dài thời gian theo dõi thử nghiệm để phản ánh thời gian điều trị lâm sàng sẽ cải thiện độ chính xác của việc đánh giá rủi ro. Hơn nữa, việc công bố công khai dữ liệu cá nhân sẽ giúp ích cho phân tích tổng hợp và so sánh thực tế quan trọng cho việc tổng hợp bằng chứng.
Quan trọng, các nhà tài trợ thử nghiệm, cơ quan quản lý và tạp chí phải thực thi các tiêu chuẩn này, công nhận rằng dữ liệu độc tính huyết khối đáng tin cậy là cần thiết cho quyết định lâm sàng có thông tin và sự đồng ý của bệnh nhân. Cho đến khi các biện pháp này được áp dụng rộng rãi, các chuyên gia ung thư dựa vào các can thiệp phòng ngừa và phân tích lợi ích-rủi ro dựa trên dữ liệu không đầy đủ, có thể làm compromit chất lượng chăm sóc bệnh nhân.
Kết luận
Việc báo cáo chính xác và đồng nhất về các sự kiện huyết khối tĩnh mạch và động mạch trong các thử nghiệm lâm sàng ung thư là cần thiết. Việc không nắm bắt và báo cáo đầy đủ các sự kiện này làm suy yếu khả năng ước lượng rủi ro huyết khối thực sự, triển khai hiệu quả các biện pháp dự phòng huyết khối sơ cấp, và tư vấn toàn diện cho bệnh nhân. Các khuyến nghị bao gồm việc áp dụng các tiêu chí ISTH cho các định nghĩa TEE, bao gồm các điểm cuối tổng hợp VTE và ATE, kéo dài thời gian theo dõi thử nghiệm để nắm bắt các sự kiện muộn, và chia sẻ dữ liệu công khai để minh bạch và phân tích thứ cấp.
Khi các liệu pháp ung thư tiến triển, đặc biệt là với sự tích hợp của liệu pháp miễn dịch và các tác nhân đích, cảnh quan rủi ro huyết khối thay đổi, đòi hỏi giám sát và báo cáo thận trọng. Một tiếp cận đa ngành giữa các bác sĩ ung thư, bác sĩ huyết học, bác sĩ tim mạch và các chuyên gia về huyết khối tối ưu hóa kết quả của bệnh nhân nhưng dựa trên chất lượng và độ hoàn chỉnh của dữ liệu được tạo ra từ các thử nghiệm lâm sàng. Cuộc kêu gọi hành động cấp bách này nhằm thúc đẩy cải thiện trong thiết kế, thực hiện và báo cáo thử nghiệm để bảo vệ sức khỏe và tuổi thọ của bệnh nhân mắc ung thư.
Tham khảo
1. Kuderer NM, et al. Blood. 2019;134(3):153-160.
2. Carrier M, et al. J Thromb Haemost. 2018;16(12):2413-2420.
3. Lyman GH, et al. J Natl Compr Canc Netw. 2019;17(4):383-396.
4. Khorana AA, et al. J Clin Oncol. 2020;38(3):224-230.
5. Bibbins-Domingo K, et al. JAMA. 2016;316(17):1869-1879.
6. Connors JM. Blood. 2017;130(1):90-96.
7. Blom JW, et al. J Clin Oncol. 2005;23(15):3857-3862.
8. Heit JA, et al. Chest. 2001;119(1 Suppl):122S-130S.
11. Khorana AA, et al. N Engl J Med. 2019;380(8):711-719.
12. Kuderer NM, et al. JCO. 2025;43(26):2851-2855.
22. Vedovati MC, et al. J Thromb Haemost. 2017;15(8):1548-1558.
23. Khorana AA, et al. J Natl Cancer Inst. 2019;111(10):1014-1021.
28. Lyman GH, et al. Blood Adv. 2021;5(6):1865-1878.
36. Kuderer NM, et al. Cancer. 2022;128(5):843-849.
42. Scappaticci FA, et al. JAMA. 2007;297(15):1685-1694.
43. Van Es N, et al. Thromb Res. 2020;190:23-29.
44. Moik F, et al. J Thromb Haemost. 2021;19(4):1091-1101.
45. Kuderer NM, et al. JCO. 2020;38(25):2928-2937.
46. Moik F, et al. Blood Advances. 2021;5(6):1925-1933.
47. Ioannidis JP. JAMA. 2018;319(1):21-22.
53. Doshi P, et al. BMJ. 2013;346:f105.
54. Khorana AA, et al. J Natl Compr Canc Netw. 2021;19(1):29-40.
55. Lyman GH, et al. J Thromb Haemost. 2020;18(1):27-39.
