Giới thiệu
Suy buồng trứng sớm (POI) là một rối loạn nội tiết lâm sàng quan trọng, đặc trưng bởi mất chức năng buồng trứng trước tuổi 40, ảnh hưởng đến khoảng 1% phụ nữ trên toàn thế giới. Tình trạng này dẫn đến vô sinh, giảm estrogen và tăng nguy cơ loãng xương và bệnh tim mạch, gây gánh nặng đáng kể đối với sức khỏe phụ nữ. Mặc dù có những tiến bộ trong công nghệ hỗ trợ sinh sản và nội tiết học, các nguyên nhân gây ra POI vẫn đa dạng và thường khó xác định, làm nổi bật nhu cầu cấp bách cần hiểu rõ hơn về cơ chế gây ra sự suy giảm chức năng buồng trứng và hướng dẫn các chiến lược điều trị mới.
Trong những thập kỷ gần đây, số lượng công trình khoa học tập trung vào POI đã tăng đáng kể nhờ những tiến bộ công nghệ trong genomics, miễn dịch học và sinh lý sinh sản cũng như sự hợp tác liên ngành mạnh mẽ hơn. Tuy nhiên, sự mở rộng nhanh chóng và phức tạp của tài liệu khoa học đặt ra thách thức trong việc tổng hợp kiến thức và xác định các mô hình và xu hướng chính.
Thiết kế nghiên cứu và phương pháp
Để đánh giá hệ thống hóa cảnh quan nghiên cứu của POI, Cheng et al. đã thực hiện phân tích thông kê chọn 100 bài báo được trích dẫn nhiều nhất từ cơ sở dữ liệu Web of Science (WOS) SCI-Expanded, bao gồm các công trình xuất bản từ năm 1999 đến 2024. Họ sử dụng kết hợp các công cụ thông kê—VOS viewer, CiteSpace, và Scimago Graphica—để xây dựng đồ thị kiến thức mô tả mạng lưới cộng tác, các nhóm chủ đề và các chỉ số trích dẫn.
Công đoạn trích xuất dữ liệu được chuẩn hóa bằng Microsoft Excel để lập danh mục nguồn xuất bản, sự liên kết của tác giả, quốc gia gốc, số lần trích dẫn, từ khóa và các loại nghiên cứu, giúp phân tích chất lượng và lượng của các ưu tiên nghiên cứu và xu hướng. Phương pháp này cung cấp cái nhìn toàn diện về các đóng góp có ảnh hưởng hướng dẫn lĩnh vực.
Kết quả chính
Cảnh quan xuất bản và người đóng góp: Phân tích đã xác định rằng 53 tạp chí học thuật từ 34 quốc gia đã xuất bản 100 bài báo được trích dẫn nhiều nhất về POI, phản ánh nỗ lực nghiên cứu toàn cầu. Tạp chí Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism dẫn đầu về số lượng bài báo, trong khi The Lancet thể hiện số trích dẫn trung bình cao nhất mỗi bài, cho thấy các cuộc điều tra hoặc đánh giá lâm sàng có ảnh hưởng.
Về mặt địa lý, Hoa Kỳ duy trì vị trí hàng đầu trong sản phẩm nghiên cứu, với Trung Quốc và Pháp là những người đóng góp đáng kể. Các tổ chức hàng đầu bao gồm Erasmus MC (Hà Lan), Đại học Giao thông Thượng Hải, và Đại học Sơn Đông (Trung Quốc), mỗi tổ chức đều có danh mục xuất bản có ảnh hưởng mạnh mẽ, khẳng định vai trò lãnh đạo học thuật quốc tế trong lĩnh vực này.
Các loại nghiên cứu và trọng tâm chủ đề: Các loại chính bao gồm sản phụ khoa, nội tiết và chuyển hóa, và sinh lý sinh sản, phản ánh bản chất đa ngành của nghiên cứu POI.
Phân tích từ khóa và nhóm: Các từ khóa xuất hiện thường xuyên bao gồm “suy”, “phụ nữ”, “hormone anti-Müllerian” (AMH), “tắt kinh tự nhiên”, và “tuổi”. AMH, một dấu hiệu sinh học cho dự trữ buồng trứng, nổi bật như một dấu hiệu chẩn đoán và tiên lượng cho POI, nhấn mạnh tầm quan trọng lâm sàng của nó.
Phân tích nhóm cho thấy sự quan tâm ngày càng tăng trong các lĩnh vực như di truyền học di truyền, bệnh tim mạch và miễn dịch học tế bào. Điều này cho thấy nỗ lực khoa học đang phát triển không chỉ để giải mã các yếu tố di truyền mà còn để hiểu các hậu quả hệ thống của POI, bao gồm bệnh lý tim mạch và cơ chế miễn dịch.
Bình luận chuyên gia và diễn giải
Các kết quả thông kê phù hợp tốt với các quan sát lâm sàng hiện đại: POI không còn được xem như một tình trạng phụ khoa đơn lẻ mà là một rối loạn hệ thống với các nền tảng di truyền, chuyển hóa và miễn dịch phức tạp. Sự nổi bật của nghiên cứu di truyền và sinh học phân tử phản ánh những tiến bộ trong công nghệ sequencing thế hệ tiếp theo và các nghiên cứu liên kết toàn bộ bộ gen giúp làm sáng tỏ các biến thể gây bệnh liên quan đến sự cạn kiệt nang noãn.
Sự tương quan giữa POI và bệnh tim mạch dựa trên bản đồ từ khóa là có liên quan lâm sàng, do rối loạn chức năng nội mô và xơ vữa động mạch liên quan đến thiếu hụt estrogen trong suy buồng trứng sớm. Hơn nữa, sự tham gia của miễn dịch học chỉ ra các bệnh lý tự miễn có thể đóng góp vào sự phát triển hoặc tiến triển của POI.
Dù có những kết quả sâu sắc, các phân tích thông kê chỉ cung cấp một cái nhìn tổng quát và có thể bị ảnh hưởng bởi thiên lệch trích dẫn ủng hộ các nghiên cứu cũ hoặc mang tính đột phá. Các lĩnh vực mới nổi như epigenetics, các dấu hiệu sinh học mới và các can thiệp điều trị sẽ yêu cầu giám sát liên tục.
Kết luận và hướng đi trong tương lai
Nghiên cứu thông kê này cung cấp cái nhìn quý giá về các biên giới nghiên cứu trong POI, nhấn mạnh các tạp chí, quốc gia, tổ chức và xu hướng chủ đề chính. Quan trọng hơn, nó xác định các đường dẫn di truyền và sinh học phân tử, các ý nghĩa về tim mạch và các khía cạnh miễn dịch là các hướng nghiên cứu nổi bật trong tương lai.
Các nỗ lực đa ngành liên tục tích hợp dữ liệu lâm sàng, di truyền và miễn dịch là thiết yếu để hiểu đầy đủ bệnh lý POI và phát triển các chẩn đoán và điều trị cá nhân hóa. Sự hợp tác chặt chẽ giữa các trung tâm quốc tế, tận dụng dữ liệu lớn và bioinformatics, sẽ là yếu tố quan trọng để thúc đẩy các tiến bộ chuyển đổi cho phụ nữ bị ảnh hưởng bởi tình trạng này.
Trong thực hành lâm sàng, nhận thức nâng cao về các rủi ro hệ thống liên quan đến POI phải hướng dẫn các chiến lược quản lý toàn diện bao gồm giảm thiểu rủi ro tim mạch và tối ưu hóa sức khỏe xương bên cạnh việc bảo tồn khả năng sinh sản.
Tài liệu tham khảo
Cheng C, Liu S, Yu Z, Zhu K, Liu R, Li X, Zhang J. Biên giới của nghiên cứu suy buồng trứng sớm: Phân tích từ 100 bài báo có ảnh hưởng hàng đầu trong lĩnh vực. Gynecol Endocrinol. 2025 Dec;41(1):2470986. doi: 10.1080/09513590.2025.2470986. Epub 2025 Feb 28. PMID: 40019489.
Nelson LM. Thực hành lâm sàng. Suy buồng trứng sơ phát. N Engl J Med. 2009 Mar 12;360(6):606-14. doi:10.1056/NEJMcp0808697.
Sullivan SD, Sarrel PM, Nelson LM. Thay thế hormon ở phụ nữ trẻ mắc suy buồng trứng sơ phát và tắt kinh sớm. Fertil Steril. 2016 Aug;106(3):1588-1599. doi:10.1016/j.fertnstert.2016.07.005.
Webber L, Davies M, Anderson R, et al. Hướng dẫn ESHRE: Quản lý phụ nữ mắc suy buồng trứng sớm. Hum Reprod. 2016 May;31(5):926-37. doi:10.1093/humrep/dew027.
