Trẻ em đến khám tăng đột biến trong mùa hè do dậy thì sớm
Trong mùa hè, các phòng khám chuyên về tăng trưởng và phát triển trẻ em tại nhiều bệnh viện lớn chứng kiến lượng bệnh nhân tăng cao, trong đó có nhiều trường hợp trẻ mắc dậy thì sớm.
Bé gái 6 tuổi được chẩn đoán dậy thì sớm, bác sĩ không khuyến khích dùng các thực phẩm bổ dưỡng
Bé gái 6 tuổi, tên gọi tạm là Uyên Uyên, khi đang tập múa đã được gia đình phát hiện có dấu hiệu phát triển ngực. Khi đến bệnh viện kiểm tra, bé được chẩn đoán mắc dậy thì sớm.
Bác sĩ Y học cổ truyền phụ trách khoa Nhi của Bệnh viện Hợp tác Đông Tây y tỉnh Giang Tô, bà Cù Lệ, cho biết: “Khi bé đến khám, chúng tôi phát hiện bầu ngực bên phải của bé phát triển rõ, khi sờ nắn thấy có nhân tuyến vú. Siêu âm tuyến vú cho thấy bên phải tuyến vú đã phát triển, xương trưởng thành sớm hơn nửa năm, chẩn đoán rõ ràng là dậy thì sớm.”
Sau khi đánh giá toàn diện, bác sĩ nhận định bé Uyên Uyên bị dậy thì sớm trung ương và đã được điều trị kết hợp Đông Tây y, hiện đang được theo dõi sát sao.
Nguyên nhân dậy thì sớm đa dạng, liên quan đến chế độ ăn và sinh hoạt
Mẹ của bé chia sẻ rằng bé thường thích ăn thịt, ít vận động, đi ngủ muộn, thường sau 11 giờ đêm mới ngủ, và trước khi chẩn đoán đã uống sữa non bò khoảng nửa năm. “Tôi đọc trên mạng rằng sữa non bò tốt cho sự phát triển chiều cao và tăng trưởng nên muốn thử, bé đã uống khoảng nửa năm.”
Bác sĩ Cù Lệ nhận định, nguyên nhân dậy thì sớm của bé Uyên Uyên là do nhiều yếu tố, bao gồm chế độ ăn giàu đạm, nhiều chất béo và đường, ngủ không đủ giấc, ít vận động, và sử dụng sữa non bò lâu dài. “Nếu không có chỉ định đặc biệt từ bác sĩ, các thực phẩm bổ dưỡng như sữa ong chúa, yến sào cũng không được khuyến khích sử dụng. Sữa non bò cũng không được khuyên dùng thường xuyên, không nên bổ sung quá mức.” Bà nhấn mạnh.
Dậy thì sớm có xu hướng trẻ hóa
Dậy thì sớm được định nghĩa theo Hướng dẫn chẩn đoán điều trị dậy thì sớm (thử nghiệm) do Bộ Y tế ban hành năm 2010: con trai có dấu hiệu dậy thì trước 9 tuổi, con gái trước 8 tuổi.
Thời gian gần đây, số trẻ đến khám dậy thì sớm tăng lên rõ rệt. Tiến sĩ Y học lâm sàng, Chủ tịch sáng lập Ủy ban Y học và Sức khỏe Tuổi dậy thì thuộc Hiệp hội Bác sĩ Trung Quốc, bà Vu Hồng, cho biết: “Việc nhiều trẻ đến khám cho thấy phụ huynh ngày càng quan tâm đến sự phát triển của con, đồng thời cũng phản ánh tỷ lệ mắc dậy thì sớm đang tăng lên.”
Theo bà Vu Hồng, vì trẻ dậy thì sớm có thể khám ở nhiều chuyên khoa khác nhau như Nhi khoa, Nội tiết, Phụ khoa, Nam khoa hay Tâm thần, nên khó có số liệu thống kê chính xác. Qua 23 năm công tác, bà nhận thấy khoảng 20% bệnh nhân đến khám tại phòng khám là trường hợp dậy thì sớm. “Chúng tôi quan sát thấy số ca dậy thì sớm đang tăng dần theo từng năm.”
Một đặc điểm khác là trẻ mắc dậy thì sớm ngày càng nhỏ tuổi hơn. Theo Hướng dẫn chẩn đoán điều trị dậy thì sớm kết hợp Đông Tây y cho trẻ em (bản 2023), chuẩn mới là con gái xuất hiện dấu hiệu dậy thì trước 7,5 tuổi, cho thấy xu hướng trẻ hóa rõ rệt.
Ảnh hưởng nghiêm trọng của dậy thì sớm
Bà Vu Hồng cho biết, dậy thì sớm ảnh hưởng nghiêm trọng đến tiến trình phát triển sinh dục của trẻ, làm rút ngắn thời gian phát triển sinh dục, ảnh hưởng đến chức năng sinh dục, khả năng sinh sản, cũng như quá trình lão hóa và tuổi thọ.
Dậy thì sớm cũng làm giảm tốc độ và không gian phát triển chiều cao do giai đoạn tăng trưởng nhanh trong tuổi dậy thì bị rút ngắn, dẫn đến chiều cao thấp hơn hoặc bé hơn bình thường.
Ngoài ra, dậy thì sớm còn ảnh hưởng đến phát triển thần kinh, tâm lý, hành vi của trẻ. Trẻ có nhu cầu và mong muốn tình dục khi tâm trí chưa trưởng thành dễ dẫn đến nhiều vấn đề xã hội và sức khỏe tâm thần.
Phòng ngừa dậy thì sớm: Những lưu ý cho phụ huynh
1. Chế độ ăn cân đối: Cần đa dạng hóa thực phẩm gồm ngũ cốc, khoai củ, rau củ quả, thịt gia cầm, cá, trứng, sữa, đậu nành và các loại hạt. Nên ăn ít nhất 12 loại thực phẩm mỗi ngày và 25 loại mỗi tuần. Hạn chế đồ chiên rán, đồ ngọt, nước uống có đường và các thực phẩm nhiều dầu, muối và đường. Tránh cho trẻ ăn rau trái mùa.
2. Cảnh giác với các chất gây rối loạn nội tiết trong môi trường: Phthalates là chất làm mềm nhựa được sử dụng rộng rãi và rẻ tiền, đồng thời là chất gây rối loạn nội tiết. Tiếp xúc lâu dài có thể gây rối loạn phát triển ở trẻ. Chất này thường có trong các sản phẩm nhựa kém chất lượng, mỹ phẩm, đồ dùng ăn uống dùng một lần. Bác sĩ Cù Lệ cảnh báo: “Nhiều trẻ thích ăn đồ ăn nhanh sử dụng dụng cụ một lần, đặc biệt khi hâm nóng sẽ giải phóng các chất gây rối loạn nội tiết, là yếu tố kích thích dậy thì sớm.”
3. Thói quen sinh hoạt đều đặn: Tùy theo độ tuổi, học sinh tiểu học cần ngủ ít nhất 10 giờ mỗi ngày, học sinh trung học cơ sở ít nhất 9 giờ, và không nên bật đèn ngủ khi ngủ.
4. Theo dõi định kỳ: Nếu phát hiện dấu hiệu phát triển sớm như bé gái xuất hiện dấu hiệu dậy thì trước 7,5 tuổi, bé trai trước 9 tuổi, hoặc tăng chiều cao nhanh bất thường, cần đi khám kịp thời.
Bà Vu Hồng nhấn mạnh, nguyên nhân gây dậy thì sớm rất phức tạp, nhưng khi phát hiện trẻ mắc dậy thì sớm, cần tìm đến bác sĩ chuyên khoa để được điều trị và theo dõi định kỳ tại bệnh viện.
