Nhấn mạnh
- Mất ngủ và ngưng thở khi ngủ (OSA) trong thai kỳ liên quan đến nguy cơ cao hơn của bệnh nhau thai thiếu máu (IPD), bao gồm tiền sản giật, bong nhau non và trẻ sơ sinh nhẹ cân so với tuổi thai (SGA).
- Cả hai rối loạn giấc ngủ đều làm tăng đáng kể nguy cơ mắc mức độ bệnh nặng nghiêm trọng (SM) và sinh non so với thai kỳ không bị rối loạn giấc ngủ.
- Mất ngủ và OSA có các hồ sơ nguy cơ khác biệt, với mất ngủ liên quan đến nguy cơ cao hơn đáng kể của việc sinh con nhẹ cân so với tuổi thai (SGA).
- Nhận biết sớm và can thiệp có mục tiêu cho rối loạn giấc ngủ trong thai kỳ có thể cải thiện kết quả sức khỏe của mẹ và trẻ sơ sinh, mặc dù cần thêm nghiên cứu về cơ chế tiềm ẩn và hiệu quả điều trị.
Nền tảng nghiên cứu và gánh nặng bệnh tật
Rối loạn giấc ngủ, bao gồm mất ngủ và ngưng thở khi ngủ (OSA), ngày càng được công nhận là những yếu tố quan trọng gây ra các biến chứng mẹ và sơ sinh. Mất ngủ – đặc trưng bởi khó đi vào giấc ngủ hoặc duy trì giấc ngủ – và OSA – đánh dấu bằng sự tắc nghẽn lặp đi lặp lại của đường hô hấp trên trong quá trình ngủ – đều ảnh hưởng bất lợi đến sự ổn định tim mạch và chuyển hóa. Các nghiên cứu dịch tễ học trước đây đã liên kết các tình trạng này với huyết áp cao, đái tháo đường và viêm hệ thống, những yếu tố liên quan đến các kết quả thai kỳ không thuận lợi. Tuy nhiên, mối liên hệ giữa rối loạn giấc ngủ ở mẹ và bệnh nhau thai thiếu máu (IPD) bao gồm tiền sản giật, bong nhau non và hạn chế tăng trưởng vẫn chưa được mô tả đầy đủ ở cấp độ dân số.
Bệnh nhau thai thiếu máu đóng góp đáng kể vào tỷ lệ mắc và tử vong mẹ và sơ sinh trên toàn thế giới. Việc xác định các yếu tố nguy cơ có thể thay đổi như rối loạn giấc ngủ cung cấp cơ hội để giảm thiểu các kết quả không thuận lợi này. Trong bối cảnh này, nghiên cứu cắt ngang lớn được tham chiếu cung cấp một đánh giá toàn diện về mối quan hệ giữa mất ngủ, OSA và các biến chứng thai kỳ trong một dân số đa dạng, trên toàn bang.
Thiết kế nghiên cứu
Nghiên cứu cắt ngang dựa trên dân số này phân tích dữ liệu từ 4.145.096 ca sinh đơn trong California từ ngày 1 tháng 1 năm 2011 đến ngày 31 tháng 12 năm 2020. Liên kết dữ liệu với giấy khai sinh cho phép xác định các chẩn đoán rối loạn giấc ngủ ở mẹ, bao gồm mất ngủ và OSA. Đối tượng nghiên cứu bao gồm các cá nhân sinh con trong độ tuổi từ 13 đến 55 tuổi.
Phơi nhiễm là mất ngủ và OSA được ghi nhận lâm sàng trong thai kỳ. Kết quả chính là bệnh nhau thai thiếu máu (IPD), được định nghĩa là sự xuất hiện của bất kỳ tiền sản giật, bong nhau non hoặc sinh con nhẹ cân so với tuổi thai (SGA), và mức độ bệnh nặng nghiêm trọng (SM), theo tiêu chí của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC).
Tiền sử tương đối điều chỉnh (ARRs) với khoảng tin cậy 95% (CIs) được tính toán để định lượng mối liên hệ, kiểm soát các yếu tố nhiễu tiềm ẩn như tuổi mẹ, chủng tộc/dân tộc, chỉ số khối cơ thể, bệnh đồng mắc và tình trạng kinh tế xã hội. Phân tích so sánh nguy cơ giữa những người mắc mất ngủ, OSA và không mắc bất kỳ tình trạng nào.
Kết quả chính
Trong thời gian nghiên cứu, 4.783 (0,1%) cá nhân sinh con mắc mất ngủ và 5.642 (0,1%) mắc OSA, với phần lớn (99,7%) không bị bất kỳ tình trạng nào. Tỷ lệ mắc tương ứng là 116 trường hợp mất ngủ và 136 trường hợp OSA trên 1.000 ca sinh, phản ánh gánh nặng đáng kể của rối loạn giấc ngủ trong thai kỳ.
So với bệnh nhân không mắc rối loạn giấc ngủ, những người mắc mất ngủ có nguy cơ điều chỉnh tăng 42% mắc bất kỳ bệnh nhau thai thiếu máu (ARR 1,42; 95% CI, 1,35–1,50), trong khi những người mắc OSA có nguy cơ cao hơn một chút (ARR 1,57; 95% CI, 1,50–1,64). Đáng chú ý, nguy cơ sinh con nhẹ cân so với tuổi thai tăng lên với mất ngủ (ARR 1,23; 95% CI, 1,13–1,35) nhưng không nổi bật như vậy với OSA.
Nguy cơ sinh non tăng lên ở cả hai nhóm, với ARRs lần lượt là 1,81 (95% CI, 1,68–1,95) cho mất ngủ và 1,73 (95% CI, 1,62–1,85) cho OSA so với những người không mắc rối loạn. Đặc biệt đáng lo ngại, mức độ bệnh nặng nghiêm trọng cao gấp hơn hai lần ở bệnh nhân mắc mất ngủ (ARR 2,26; 95% CI, 2,03–2,50) và gần gấp ba lần ở những người mắc OSA (ARR 2,81; 95% CI, 2,58–3,06).
Các kết quả này nhấn mạnh mối liên hệ đáng kể và độc lập của rối loạn giấc ngủ ở mẹ với các kết quả thai kỳ không thuận lợi chính. Mức độ nguy cơ cao hơn một chút liên quan đến OSA cho IPD và SM phù hợp với các cơ chế bệnh lý sinh lý đã biết liên quan đến thiếu oxy và viêm hệ thống, trong khi mối liên hệ của mất ngủ với SGA cho thấy sự phức tạp và bản chất đa yếu tố của tác động của rối loạn giấc ngủ.
Bình luận chuyên gia
Nghiên cứu của Ross et al. đại diện cho cuộc điều tra dựa trên dân số lớn nhất được công bố cho đến nay liên kết mất ngủ và OSA ở mẹ với bệnh nhau thai thiếu máu và mức độ bệnh nặng nghiêm trọng. Điểm mạnh của nó bao gồm kích thước mẫu rộng lớn, điều chỉnh kỹ lưỡng cho các yếu tố nhiễu và phân loại rối loạn giấc ngủ cho phép so sánh nguy cơ trực tiếp.
Tuy nhiên, do thiết kế cắt ngang, nó không thể xác định chắc chắn mối quan hệ nhân quả. Việc phân loại sai hoặc chẩn đoán thấp của rối loạn giấc ngủ dựa trên mã hóa lâm sàng có thể làm giảm các mối liên hệ thực sự. Dân số nghiên cứu chủ yếu bao gồm các ca sinh tại California, có thể ảnh hưởng đến khả năng tổng quát hóa cho các dân số địa lý hoặc dân tộc khác.
Từ góc độ cơ chế, OSA có thể thúc đẩy thiếu máu nhau thai và rối loạn chức năng mạch máu thông qua thiếu oxy gián đoạn, stress oxy hóa và kích hoạt giao cảm. Mối liên hệ của mất ngủ có thể do phản ứng stress mạn tính, thay đổi nhịp sinh học và các con đường viêm. Hướng dẫn lâm sàng hiện tại ngày càng công nhận việc sàng lọc OSA trong thai kỳ, đặc biệt là ở các cá nhân có nguy cơ cao, nhưng mất ngủ vẫn chưa được chú trọng đúng mức mặc dù tần suất mắc của nó.
Cần thêm các nhóm tiền cứu và các nghiên cứu can thiệp để làm sáng tỏ các cơ chế tiềm ẩn, đánh giá các con đường nhân quả và đánh giá xem việc quản lý có mục tiêu của rối loạn giấc ngủ có thể cải thiện kết quả thai kỳ hay không. Tích hợp đánh giá giấc ngủ vào các quy trình chăm sóc tiền sản có thể cho phép phát hiện và can thiệp kịp thời.
Kết luận
Nghiên cứu dựa trên dân số mang tính đột phá này nhấn mạnh rằng cả mất ngủ và ngưng thở khi ngủ trong thai kỳ đều là các yếu tố nguy cơ đáng kể cho bệnh nhau thai thiếu máu, mức độ bệnh nặng nghiêm trọng ở mẹ và sinh non. Các hồ sơ nguy cơ khác biệt của các rối loạn giấc ngủ này đòi hỏi sự xem xét lâm sàng có mục tiêu.
Các nhà cung cấp dịch vụ y tế nên cẩn trọng khi sàng lọc rối loạn giấc ngủ ở phụ nữ mang thai, nhận thức được tác động tiềm năng của chúng đối với sức khỏe mẹ và thai nhi. Cần tiếp cận đa ngành kết hợp y học giấc ngủ, sản khoa và y học mẹ-thai để phát triển các chiến lược phòng ngừa và điều trị hiệu quả.
Nghiên cứu đang diễn ra phải tập trung vào việc làm rõ các cơ chế sinh học liên kết rối loạn giấc ngủ với rối loạn chức năng nhau thai và kết quả thai kỳ không thuận lợi, cũng như thử nghiệm hiệu quả can thiệp để cuối cùng cải thiện sức khỏe mẹ và sơ sinh trên toàn thế giới.
Tài liệu tham khảo
Ross N, Baer RJ, Oltman SP, Gossett DR, Aurora RN, Jelliffe-Pawlowski L, Brandt JS. Bệnh nhau thai thiếu máu và mức độ bệnh nặng nghiêm trọng ở bệnh nhân mang thai mắc rối loạn giấc ngủ. JAMA Netw Open. 2025 Sep 2;8(9):e2532189. doi:10.1001/jamanetworkopen.2025.32189. PMID: 40956578; PMCID: PMC12441874.
Louis JM, Auckley D, Miladinovic B, et al. Các kết quả sơ sinh liên quan đến ngưng thở khi ngủ trong thai kỳ. Am J Obstet Gynecol. 2012;207(1):e1-e8.
Bourjeily G, Raker C, Chalhoub M, et al. Thai kỳ và rối loạn hô hấp khi ngủ: Chẩn đoán, cơ chế bệnh lý và quản lý. Am J Respir Crit Care Med. 2010;182(6):622-629.
Facco FL, Ouyang DW, Zee PC, Grobman WA. Rối loạn giấc ngủ trong thai kỳ. Obstet Gynecol. 2017;129(5):1085-1096.
