Tiêu đề
Ba Mươi Mét: Bạn Nên Đi Bộ Hay Chạy Bộ? Khoa Học Nói Gì Về Lợi Ích Sức Khỏe, Rủi Ro và Sự Lựa Chọn Thực Tế
Nền tảng / Giới thiệu
Mọi người đã từng cố gắng hoạt động nhiều hơn đều đối mặt với câu hỏi đơn giản: nếu tôi di chuyển ba mươi mét (khoảng 5 km) hôm nay, có quan trọng là tôi đi bộ hay chạy bộ không? Cả đi bộ và chạy bộ đều là những cách tiếp cận dễ dàng, ít tốn kém để tăng cường vận động. Đối với nhiều người chạy bộ, một quãng đường 5 km hàng ngày là điểm ngọt ngào phù hợp với cuộc sống và mang lại những cải thiện về thể lực có thể đo lường được. Đối với nhiều người đi bộ, một cuộc dạo bộ 5 km sau bữa tối là cách dễ nhất để đạt được 8,000–10,000 bước chân mỗi ngày.
Cái nào tốt hơn cho sức khỏe của bạn—đi bộ hay chạy bộ cùng một quãng đường? Câu trả lời ngắn gọn từ các nghiên cứu nhóm gần đây là: cả hai. Nhưng chi tiết quan trọng: khi so sánh những người chạy bộ với những người đi bộ, kết quả sức khỏe tổng thể là tương tự; khi so sánh mức tiêu thụ năng lượng bằng nhau, đi bộ đôi khi cho thấy mối liên hệ mạnh mẽ hơn với việc giảm nguy cơ mắc một số bệnh, trong khi chạy bộ có thể tốt hơn cho việc cải thiện hiệu suất trao đổi chất và sức khỏe tim mạch một khi chỉ số khối cơ thể (BMI) được xem xét. Điều quan trọng nhất cần nhớ: sự nhất quán vượt trội hơn hình thức.
Dữ liệu nói gì?
Một so sánh triển vọng lớn theo dõi hơn 33,000 người chạy bộ và khoảng 15,000 người đi bộ trong sáu năm đã phát hiện rằng, tổng thể, chạy bộ và đi bộ giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch theo cách tương tự. Khi các nhà nghiên cứu so sánh tác dụng theo 1 đơn vị tương đương trao đổi chất (MET) của năng lượng tiêu thụ, họ báo cáo các mối liên hệ sau:
– Chạy bộ: mỗi đơn vị MET tiêu thụ thêm được liên kết với nguy cơ mắc cao huyết áp thấp hơn 4.2%, nguy cơ cholesterol cao thấp hơn 4.3%, nguy cơ đái tháo đường tuýp 2 thấp hơn 12.1%, và nguy cơ bệnh tim mạch vành thấp hơn 4.5%.
– Đi bộ: mỗi đơn vị MET tiêu thụ thêm được liên kết với nguy cơ mắc cao huyết áp thấp hơn 7.2%, nguy cơ cholesterol cao thấp hơn 7.0%, nguy cơ đái tháo đường tuýp 2 thấp hơn 12.3%, và nguy cơ bệnh tim mạch vành thấp hơn 9.3%.
(Để hiểu rõ hơn: 1 MET là chi phí năng lượng của việc nghỉ ngơi yên tĩnh. Các hoạt động được gán giá trị MET tương đối so với mức cơ bản; đi bộ và chạy bộ khác nhau về cường độ MET, nhưng bạn có thể đạt được tổng số giờ MET bằng cách đi bộ lâu hơn hoặc chạy đường ngắn hơn.)
Tại cái nhìn đầu tiên, những phần trăm này cho thấy đi bộ có mối liên hệ bảo vệ mạnh mẽ hơn chạy bộ đối với huyết áp và cholesterol. Tuy nhiên, khi các nhà nghiên cứu điều chỉnh chỉ số khối cơ thể (BMI), chạy bộ cho thấy cải thiện mạnh mẽ hơn về hiệu suất trao đổi chất—cho thấy những lợi ích về thể lực và thành phần cơ thể của người chạy bộ giải thích một phần lợi thế.
Tại sao đi bộ có thể có vẻ tốt hơn theo MET cho một số kết quả? Có một số lý do hợp lý:
– Đi bộ ít tác động hơn, vì vậy mọi người có thể duy trì nó lâu hơn hoặc thường xuyên hơn mà không bị chấn thương.
– Đi bộ dễ dàng hơn để tiếp nhận và duy trì cho những người có nguy cơ cơ bản cao hơn, vì vậy dân số nghiên cứu của người đi bộ có thể bao gồm những người đạt được lợi ích sức khỏe mặc dù có hồ sơ nguy cơ cơ bản cao hơn.
– Sự sai lệch trong đo lường: ước tính mức tiêu thụ năng lượng và hoạt động tự báo cáo có thể tạo ra sự khác biệt trong cách tính toán MET cho đi bộ và chạy bộ.
Kết luận: cả đi bộ và chạy bộ đều mang lại những lợi ích sức khỏe đáng kể và chồng chéo. Nếu bạn chọn một trong hai, hãy thực hiện một cách nhất quán.
Sai lầm và hành vi gây hại
– “Chạy bộ luôn tốt hơn đi bộ.” Không chắc chắn. Chạy bộ thường yêu cầu nhiều khả năng tim mạch và cơ xương hơn; lợi ích theo đơn vị thời gian có thể lớn hơn, nhưng đi bộ dễ dàng hơn để duy trì, ít nguy cơ chấn thương hơn, và đối với mức tiêu thụ năng lượng bằng nhau có thể mang lại những giảm nguy cơ mắc bệnh tương tự hoặc thậm chí lớn hơn.
– “Nếu tôi thiếu thời gian, tôi chỉ cần chạy nước rút 30 mét thỉnh thoảng.” Những đợt cường độ cao không đều đặn mà không có quá trình tích lũy tiến bộ tăng nguy cơ chấn thương và tim mạch, đặc biệt là ở những người trước đó ít vận động.
– “Nếu tôi thừa cân hoặc già, tôi không nên tập luyện vì tôi sẽ bị thương.” Trái lại: hoạt động ít tác động (đi bộ nhanh, tập luyện dưới nước, đi xe đạp) là một trong những chiến lược an toàn và hiệu quả nhất để giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch và cải thiện chức năng. Nguy cơ không vận động thường lớn hơn nguy cơ của chương trình tập luyện có giám sát và tiến bộ.
– “Càng nhiều càng tốt.” Thể tích quá mức—chạy bộ hoặc đi bộ nhiều giờ mỗi ngày mà không hồi phục—có thể làm suy yếu lợi ích, tăng nguy cơ chấn thương và ảnh hưởng đến chức năng miễn dịch. Một số bằng chứng cho thấy các buổi tập kéo dài hơn 90 phút có thể gây ra những tác động tiêu cực ngắn hạn đối với các dấu hiệu viêm và căng thẳng tim.
Hướng dẫn thực tế về các biện pháp sức khỏe đúng đắn
Cách chọn chế độ và kế hoạch phù hợp để tối đa hóa lợi ích và tối thiểu hóa rủi ro.
1) Quyết định dựa trên ưu tiên và ràng buộc
– Nếu mục tiêu chính của bạn là tính bền vững và nguy cơ chấn thương thấp (tuổi cao, viêm khớp, chấn thương gần đây, béo phì): ưu tiên đi bộ nhanh.
– Nếu mục tiêu của bạn là hiệu quả về thời gian, cải thiện nhanh VO2 max và thể lực, và bạn được y tế chấp thuận và có nền tảng tập luyện: ưu tiên chạy bộ hoặc bao gồm các khoảng chạy.
– Nếu bạn muốn giảm cân: cả hai chế độ đều có thể hiệu quả. Chạy bộ đốt cháy nhiều calo hơn mỗi phút; đi bộ có thể hiệu quả như nhau nếu tổng năng lượng tiêu thụ hàng tuần bằng nhau.
2) Tần suất, thời gian và thể tích hàng tuần
– Hãy nhắm mục tiêu là mục tiêu được khuyến nghị rộng rãi: ít nhất 150–300 phút mỗi tuần hoạt động cường độ vừa phải (đi bộ nhanh) hoặc 75–150 phút mỗi tuần hoạt động cường độ mạnh (chạy bộ), hoặc hỗn hợp tương đương. Thực tế, 3–5 buổi mỗi tuần 30–60 phút là kế hoạch thực tế cho nhiều người. Nghiên cứu được tóm tắt ở trên đã phát hiện rằng các buổi kéo dài 30–60 phút thường là tối ưu; các buổi kéo dài hơn ~90 phút có thể gây ra những tác động tiêu cực tạm thời.
3) Tiến bộ an toàn
– Đối với những người trước đó ít vận động: bắt đầu thấp (ví dụ, 10–15 phút đi bộ nhanh mỗi ngày) và tăng tổng thể tích hàng tuần không quá 10% mỗi tuần.
– Nếu chuyển sang chạy bộ, sử dụng các khoảng chạy–đi bộ (ví dụ, 1–2 phút chạy, 3–4 phút đi bộ) và dần dần tăng thời gian chạy qua nhiều tuần.
4) Làm nóng, làm lạnh và sức mạnh
– Làm nóng nhanh trong 5–10 phút trước khi chạy hoặc đi bộ nhanh hơn.
– Bao gồm hai buổi tập sức mạnh mỗi tuần tập trung vào chân, cốt lõi và cơ mông để giảm nguy cơ chấn thương và hỗ trợ hiệu quả đi lại.
5) Dưỡng ẩm, bổ sung và hồi phục
– Uống nhỏ giọt nước thường xuyên trong các buổi kéo dài >30–45 phút trong khí hậu ôn hòa; tăng sự chú ý trong nhiệt độ cao.
– Đối với các buổi cường độ cao hoặc dài, hãy xem xét uống nước thể thao có điện giải và carbohydrate.
– Ưu tiên giấc ngủ và ít nhất một ngày nghỉ hoặc hồi phục hoạt động mỗi tuần.
6) Theo dõi và khi nào nên dừng lại
– Đau ngực mới, khó thở nghiêm trọng, chóng mặt, loạn nhịp tim hoặc ngất xỉu cần được chăm sóc y tế ngay lập tức.
– Đau cục bộ dai dẳng kèm sưng, không thể chịu tải hoặc thay đổi cách đi lại cần được đánh giá bởi bác sĩ hoặc vật lý trị liệu.
Lời khuyên và thông tin chuyên gia
– Sự nhất quán là quy tắc quan trọng nhất: chọn hoạt động mà bạn có khả năng duy trì nhất.
– Làm việc với bác sĩ hoặc huấn luyện viên có chứng chỉ nếu bạn có bệnh tim mạch, triệu chứng tim mạch gần đây, hoặc bệnh mãn tính chưa kiểm soát.
– Đối với hầu hết người trưởng thành, sự kết hợp giữa hoạt động nhịp tim (đi bộ hoặc chạy bộ), rèn luyện sức mạnh và cân bằng (đặc biệt là đối với người cao tuổi) cung cấp sự bảo vệ tốt nhất chống lại khuyết tật và bệnh mãn tính.
Hướng dẫn sức khỏe công cộng (một致)建议通过任何中等和剧烈活动组合来实现每周目标。步行通常是可扩展性最强的公共卫生干预措施—因为它安全、经济，并且几乎任何人都可以进行。
患者情景：如何向患者解释
认识迈克尔，52岁。他超重（BMI 31），从事办公室工作，有良好控制的高血压，正在服用一种药物。他想更加活跃，并想知道他应该跑三公里还是走三公里。
给迈克尔的实用建议：
– 从快走开始。迈克尔的关节、习惯和基础体能使步行成为立即获得收益的最安全途径。
– 每周大部分日子的目标是30–60分钟；如果以快走的速度走三公里大约需要60分钟，这是一个很好的目标。
– 在定期步行6–8周后，如果他感觉准备好，可以考虑加入短时间的跑步间隔—例如，30秒至1分钟轻松跑，然后3–4分钟步行，逐渐增加跑步时间。
– 监测血压和任何症状；由于迈克尔有高血压，高强度跑步前应由医生评估。
– 每周两次的力量训练，以提高负重耐受性和减少与跑步相关的受伤风险。
这个计划平衡了安全性、逐步进展和可测量的健康效益。几个月后，迈克尔很可能会降低血压、改善血脂谱并减少糖尿病风险—无论他继续步行还是过渡到跑步—只要他保持运动。
结论
当问题是“走三公里还是跑三公里？”时，并没有普遍的答案。最近对数万名步行者和跑步者的队列研究比较表明，当活动持续时，两者在心血管代谢方面的益处大致相同。按单位能量（每MET）计算，一些分析显示步行与较低的血压和胆固醇有稍强的关联，而跑步在考虑BMI后似乎产生了更大的代谢效率改善。
对大多数人来说，正确的答案取决于安全性、乐趣、时间和受伤风险。对于老年人、初学者、体重较高的人以及希望做出最可持续改变的人来说，步行是最好的第一步。对于时间紧张、医疗许可并且有一定体能基础的人来说，跑步是高效的。最重要的处方是一个可以坚持的常规—定期运动，逐步增加并得到力量训练和恢复的支持，将带来最大的健康回报。
参考文献
– Williams PT. Walking versus running for prevention of hypertension, high cholesterol, and diabetes: a prospective study of 33,000 runners and 15,000 walkers. (大型队列研究结果在文中总结。)
– World Health Organization. WHO guidelines on physical activity and sedentary behaviour. 2020. https://www.who.int/publications/i/item/9789240015128
– U.S. Department of Health & Human Services. Physical Activity Guidelines for Americans, 2nd edition. 2018. https://health.gov/sites/default/files/2019-09/Physical_Activity_Guidelines_2nd_edition.pdf
(注意：大型队列研究及其数值结果如文献所述并在本文中总结。)
